Patrzę nocą w niebo

Odskocznią od spraw przyziemnych jest dla mnie obserwacja nieba. Moja długoletnia pasja zaczęła się jeszcze w liceum, kiedy na lekcji astronomii usłyszałem, że lornetka pozwala dostrzec księżyce Jowisza. Postanowiłem to sprawdzić. Tak zaczęła się moja pasja.

 

Wydarzenia astronomiczne związane z przelotem komety, zaćmieniem Słońca bądź Księżyca, deszczem meteorytów zawsze cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Takie spektakularne sytuacje zdarzają się rzadko. Obserwacja nieba to hobby wybierane przez osoby spokojne, nader cierpliwe, dla których czekanie na odpowiednie warunki, by zaobserwować daną gwiazdę lub mgławicę nie stanowi problemu i nie jest źródłem frustracji.

Patrzenie w niebo może dostarczyć wiele ciekawych wrażeń. Gołym okiem nasze doświadczenia będą ograniczone. Nie trzeba od razu kupować drogiego sprzętu, na początku sama lornetka przyniesie sporo satysfakcji. Nie może być jednak zabawką z supermarketu. Ważne, aby była dostosowana do nocnych obserwacji. Sam sprzęt nie spełni swojej roli, jeśli nie posiądziemy odpowiedniej porcji wiedzy na temat obiektów, które chcemy śledzić. Najlepiej zacząć od prostszych obserwacji i postawić na obiekty naszego Układu Słonecznego, a potem sukcesywnie zgłębiać temat.

Obserwacja Księżyca, planet i innych obiektów

Księżyc, Wenus czy Jowisz to najjaśniejsze obiekty na niebie i ustalenie gdzie znajduje się ich lokalizacja jest łatwe, a ich obserwacja przynosi sporo radości. Lornetka pokaże nam fascynujące widoki Księżyca i pozwoli odkryć, że Jowisz nie jest punktem – takim jak gwiazdy, a tarczą. W jego pobliżu widać cztery księżyce, które szybko zmieniają swoje położenie. Przez teleskop można podziwiać szczegóły powierzchni Księżyca, fazy Wenus, pasy Jowisza czy pierścienie Saturna. Z czasem możemy śmielej podejść do tematu i rozpocząć poszukiwania obiektów skatalogowanych przez francuskiego astronoma Charlesa Messiera. Opublikowany w XVIII wieku dokument był wynikiem jego długoletniej obserwacji nieboskłonu i poszukiwań komet. Katalog powstał, aby jemu oraz innym astronomom ułatwić prace i wyeliminować obserwowanie tego, co nie jest kometą.

Ja i niebo

Swoje obserwacje prowadzę głównie z miejsca zamieszkania, zdając sobie sprawę, że stanowi ono dosyć dużą przeszkodę. Nie tylko czyste, bezchmurne niebo jest gwarantem sukcesu. Równie ważne jest, jak najmniejsze zanieczyszczenie światłem np. przez latarnie, iluminacje miejskie itp. Na sukces obserwacyjny ma również wpływ jakość powietrza i poziom zanieczyszczenia atmosfery.

Na świecie powstają rezerwaty i parki ciemnego nieba. To miejsca, gdzie teren chroniony jest przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem ciemności nocnej, jako wyjątkowego środowiska naturalnego. W Polsce, jako pierwszy tego typu obszar powstał w pobliżu Świeradowa-Zdroju, pod nazwą Izerski Park Ciemnego Nieba.

Obserwując nocne niebo, warto zwrócić uwagę na to, że gwiazdy mają różne kolory: od bladoniebieskiego poprzez biały, żółty i pomarańczowy aż do bladoczerwonego. Połowa obserwowanych gwiazd to układy podwójne lub wielokrotne, a tam, gdzie spoglądając w niebo, widzimy jedną gwiazdę, tak naprawdę jest ich więcej. Dobrym przykładem może być znany wszystkim asteryzm Wielkiego Wozu w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, tworzony – przez jak się wydaje siedem gwiazd. W załamaniu dyszla Wielkiego Wozu osoby o sokolim wzroku mogą dostrzec nie jedną a dwie gwiazdy, co można łatwo sprawdzić przez lornetkę. Wielki Wóz tworzy zatem nie siedem a osiem gwiazd. Te osiem stale jaśniejących na niebie gwiazd jest dla nas doskonałym drogowskazem.  

Niebo się zmienia i w wymiarze czasowym z perspektywy wszechświata podlega temu procesowi w dużym tempie. Gwiazda Polarna wyznaczająca Północ to w rzeczywistości miano przechodnie! Przydatna od wieków żeglarzom i podróżnikom najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy zwana obecnie Gwiazdą Polarną (Polaris) to tak naprawdę Alfa Ursae Minoris. Za około 5 tysięcy lat Gwiazdą Polarną będzie Alderamin z gwiazdozbioru Cefeusza, potem Północ wyznaczać będzie Deneb z gwiazdozbioru Łabędzia, a trochę później tę rolę obejmie Wega z gwiazdozbioru Lutni.

Wpatrywanie się w gwiazdy daje niesamowite doznania, jest źródłem ogromnej satysfakcji i pozwala na poszerzenie wiedzy z zakresu wielu dziedzin nauki. Wszystkich, którzy zainteresowali się „patrzeniem nocą w niebo” zachęcam do zgłębienia tematu. W tym roku będzie wiele ciekawych zjawisk.

Kim jestem?

Nazywam się Jerzy Janikowski, pracuję w Biurze Zgodności, Strategii i Ryzyka Korporacyjnego w TAURON Wytwarzanie. Z branżą energetyczną jestem związany wiele lat, kiedy jako absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej zaczynałem karierę w branży w Wydziale Zabezpieczeń i Pomiarów Elektrycznych Elektrowni Jaworzno III. Później pracowałem w Wydziale ds. europejskich zajmując się przede wszystkim regulacjami unijnymi i sprawami międzynarodowymi.  

Wysłuchała Elżbieta Guzikowska 

Czytaj MegaMocne historie o pracownikach TAURONA w każdą środę w Dzienniku Zachodnim, Nowej Trybunie Opolskiej, Gazecie Wrocławskiej, Gazecie Krakowskiej oraz w Tauronecie: E-prenumerata wybranych regionalnych gazet (sharepoint.com).