Zwyczaje bożonarodzeniowe w Małopolsce

Wigilia i Boże Narodzenie związane są w Polsce z licznymi tradycjami, które w  różnych regionach naszego kraju obchodzone są w podobny sposób. Jednak istnieje wiele lokalnych tradycji, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Poznajmy te z Krakowa i Małopolski.

Tradycje kulinarne

W wielu regionach Polski tradycyjną zupą podczas wieczerzy wigilijnej jest barszcz z uszkami, jednak mieszkańcy Małopolski chętniej wybierają zupę z suszonych grzybów, żurek na wywarze grzybowym lub zupę migdałową. Wigilijny karp często przygotowywany jest na słodko, z rodzynkami i płatkami migdałowymi, w towarzystwie chałki. Obowiązkowymi daniami są kapusta z grzybami i pierogi z kapustą i grzybami. Na deser kluski z makiem i kompot z suszu. Lokalnym ciastem jest  przekładaniec krakowski, czyli drożdżowe ciasto dzielone na 4 równe części, pomiędzy którymi znajdziemy masę orzechową i konfiturę.

Świąteczne prezenty i dekoracje

Podobnie jak w całej Polsce, tak i w Krakowie po Wigilii i kolędowaniu wszyscy czekają na prezenty. Część osób tradycyjnie sądzi, że pod choinkę przynosi je Święty Mikołaj. W wielu domach jest to jednak zasługa Aniołka. Inni są obdarowywani przez Gwiazdkę lub Dzieciątko Jezus.

Zwyczaj ubierania choinki przywędrował do Małopolski na początku XIX wieku. Dawniej nad stołem wigilijnym była wieszana podłaźniczka - czyli wierzchołek iglastego drzewka, który przybierany był ozdobami ze słomy, bibuły, jabłek, ciasteczek oraz łańcuchami zrobionymi z orzechów i grochu. Na jej wierzchołku montowano świat - dekorację wykonaną z kolorowych opłatków. Podłaźniczka miała zapewnić pomyślność i urodzaj gospodarzom. Na Podhalu oprócz podłaźniczki stawiano w rogu kuchni snopek żyta lub owsa.

Tradycyjną małopolską ozdobą był także wieszany pod sufitem „pająk”, czyli kolorowa, przestrzenna konstrukcja ze słomy, płócien, piór, barwnych bibuł uformowanych w kwiaty oraz grochu. W niektórych miejscach zwyczaj ten można spotkać także dziś. Popularną bożonarodzeniową ozdobą są bombki zdobione tradycyjnymi metodami, które w Małopolsce nazywane są bańkami.

Szopki krakowskie

Tym, z czym kojarzą się małopolskie święta są oczywiście szopki krakowskie. To zwyczaj zapoczątkowany w XIX w. przez murarzy, którzy zimą poszukiwali sobie dodatkowego zajęcia i „murowali” szopki przedstawiające fragmenty zabytkowych budynków Krakowa. Te najpiękniejsze trafiały na krakowski Rynek Główny i były kupowane przez bogatych mieszczan. Zwyczaj prezentacji szopek trwa do dziś i w Krakowie co roku organizowany jest konkurs na najpiękniejszą szopkę bożonarodzeniową.

W hołdzie Adasiowi

Inny typowo krakowski obyczaj liczy sobie ponad 100 lat. Co roku w wigilię Bożego Narodzenia i jednocześnie w dniu imienin i urodzin Adama Mickiewicza, krakowskie kwiaciarki z Rynku Głównego w Krakowie składają kwiaty pod pomnikiem wieszcza.